Longevity Nedir?

Yeni tıp yaşlılığı bir hastalık olarak ele almaktadır.

Longevity (lojeviti) kelimesinin tıp dünyasında yeni bir sağlık yaklaşımını anlatan bir karşılığı var. Longevity tıbbı denilince tam olarak ne tür bir kavramı, ne tür yaklaşımları kasteder, bu yazıda bunu anlayacağız. Görünen o ki yeni tıbbın hedefi hastalıkları tedavi etmekten hastalıkların minimum olduğu, henüz başlamadığı gençlikteki biyolojik kapasiteye dönmeyi hedeflemektir.

Longevity , uzun yaşam anlamındadır. Ancak bu kavramın alt kırımları vardır. Yaş günündeki mum sayımızı artırmak kulağa longevity ile kastedilen uzun ömürlülük gibi gelebilir. Ancak asıl konu , uzatılan ömrün ne kadarının sağlıkla geçirildiğidir.

O yüzden longevity kavramı yanında, 

healthspan 

yani ‘ömrün sağlıklı kısmı’ kavramıyla beraber gelir. Kelimeler neden ingilizce halleriyle vurgulanıyor derseniz, bunlar sıradan inglizce kelimelerden tıbbi bir yaklaşım tarzını anlatan kelimeler haline dönüşmüştür. Eğer siz   

longevity uzmanı 

 doktor arıyorsanız bu hekimin amacı sizin hiç bir hastalığınız olmadığı zamandan başlayarak sizin sağlık rehberiniz olan kişidir. Amacı size oldugunuz yaşın daha genç versiyonu olmanızda yardım etmektir. Peki bu neden gereklidir?

Google a sorarsanız size dünyada yaklaşık 8000 ayrı tanımlanmış hastalık bahsedebilir. bu hastalıkların en çok sayıda olanları ve ölüm sebebi olarak liste başına yerleşenlerini sıralayabiliriz. Bu liste , kalp hastalıkları,kanser vs diye bildik şekilde ilerler.

Ancak ölüm sebebi listesinde en yüksek ölme sebebi ‘yaş’tır.

Yaşlanma ve yaşlanmayla gelen hastalıklar. Kanser, kalp hastalıkları demans gibi liste başı hastalıkarın en büyük ortak noktası ‘yaş’ tır. Basitçe yaşlandıkça hastalanma ve ölme olasılığımız artar. Bu zaten bildik diyorsanız zaten çok basit bir bilgi oldugunu vurgulamak için öyle dedim. Evet ölmenin ve ağır hastalıkların en büyük sebebi ‘ilerlemiş yaş’tır, ‘yaşlılıktır’.  İşte bu basit istatistiği görerek yeni bir yaklaşıma ihtiyaç duyduğumuz açıktır. Kanseri istatistik olarak büyük oranda engellemek yaşlılığı engellemekten geçer. Demans öyle, alzheimer öyle, kalp damar hastalıkları öyle. Kırışıklığı , sarkmayı, osteoporozu vs önlemek için en iyi şey 65 değil 45 yaşınızda olmanızdır. İşte asıl mantık biyolojik olarak yaşlanmamak olursa, hastalıklar için istatistiksel oranın yüksek olduğu o ‘yaşlılar’ grubuna girmeyiz diye düşünülüyor.

Longevity kavramı yaşın biyolojik olarak , takvim kadar hızlı gitmemesini sağlamaya yöneliktir.

Pek, yaşlı olmak kötüdür mü demek istedim. Hayır yaş sahibi olmakta, daha çok yıl hayatta kalmakta bir sorun yok. Zaten amaç daha uzun süre hayatta kalmak. 80 yaşını görmeyi değil, 110 u hedeflemek. Yani 80 yaşında birine yaşlı değil henüz genç diyebilmek. Bunu sağlamak için gerekenleri bilimin yönlendirdiği şekilde uygulamak. Yani amaç aslında ‘ yaş sayısı çok ‘ kişi olup , yaşlı olmamak.

 

Yaşı ilerlemiş  ama yaşlı olmayın?

 

Biyoloji kurallara tabi bir bilim. Kurallara uygunluk biyolojik tamlığı korurken , biyolojinin kurallarına uymamak bu bütünlüğü bozuyor. Bedenimiz , hücreler , hatta atomlarımız biyolojik kurallar dahilinde çalışıyor. İleri tıp bize hücre düzeyinde işlerin nasıl iyi gidebileceğini ve nasıl  bozulacağını söylüyor. Sonuçta basitçe gelinen nokta, biyolojik iyilik halin hücreleri genç tuttuğunu , kötü sağlık seçimlerinin hücrelerin yaşını hızlandırdığı. Einsteinin zamanın göreceliği bu konuyla alakasız ama tam da burda bu ifade esprili ama geçerli olur, biyolijide zaman görecelidir. Dış zamandan farklı olarak daha hızlı veya yavaş olabilir. Bilimin derdi biyolojik zamanı yavaşlatırken takvim yaşını uzatmaktır.

Bu amaç ütopik değildir.Doğada yaşı ilerlediği halde biyolojik yaşlanmayan canlılar var . Bilim insanları ömrünün son anına kadar yaşlanma belirtileri göstermeyen ve diğer benzer türlerine göre de uzun yaşayan bu canlıları inceleyerek yol aldılar. Teknolojinin ilerlemesi yapay zekanın devreye girmesi bu araştırmaları çok hızlandırdı. Uzun ve sağlıklı yaşamak için bir molekül araştırması yaparken , önceden çok uzun zamanda tek tek denenen molekülleri şimdi yapay zeka çok kısa zamanda deneyebiliyor. On binlerce molekül bilgisayar simülasyonlarında hemen taranabiliyor. Neyin işe yarayıp neyin yaramadığı hızla çözlülebiliyor. Zaten tespitin hızlanması ilaç firmaları için de iyi oluyor, bu konuya sıcak bakmalarına sebep oluyor. Ve ilaç firmaları yaşlanmayı durdurmayı ilaç geliştirmek için bir hedef olarak ele alırsa , o zaman longevity dünyasına çok büyük oyuncular girecek.

TAME çalışmasının amacı :

Bu konuda FDA yani Amerikan ilaç fedarasyonunu ikna edebilmek üzerine çok katılımlı büyük bütçeli çalışmalar ile, yaşlılığın bir hastalık kategorisine sokulunması isteniyor. Eger günün birinde FDA yaşlılık hastalıktır diye kabul ederse, o zaman ilaç firmaları, hastalık tedavi etmekten çok yaşlılık engellenmek üzerine ilaç geliştirmeye yönelecekler. Bu amaçla yapılan en büyük çalışma TAME çalışması olarak devam ediyor. Hepimizin bildiği metformin içerikli diayabet ilacını ‘ yaşlanma yavaşlatma tedavisi ilacı ‘ yani Longevity Drug pozisyonuna cekmeye çalışıyor. Bunun gibi eski bildik ilaçların yeniden pozisyonlandırılıp uzun aşam ilaçlarına çevrilme çabaları var.

Yaşlanmak istememekten ölmek istememeye kadar Longevty konusu kişiler için birer obsesyon haline de döndü. Sosyal medyadan bildiğinin

Bryan Johnson ,

kendini bir sağlık kobayı gibi kullanıp herşeyi yapıyor. Mesela günlük 100 den fazla vitamin alıyor. Tüm yemek faslını sabah 11 de bitirmiş oluyor. Her dakika kan verip tüm değerlerini ölçüyor. 30 kişilik doktor ekibi ile yaşıyor. Bu sadece  ortada olan bir örnek. Hayatını bu yaklaşıma uygun geçiren kişilerin sayısı hızla artıyor. Dediğim gibi ölmek karşıtı olan bu kişilerden bir kısmı kendini transhümanist olarak konumlandırıyor. İnsanın da ötesi manasında.

Bu konu neden bu kadar cazip. Çünkü hayalden öte bir mantığı var. Mantık şu, eğer bir yıllık kronolojik yaşlanma tam olarak 1 yıl 1 gün olarak geri çevirebilirse , o zaman yaşlanma eşiğini atlarız. Yani takvim ne hızda ise onun birazcık üstüne çıkacak bir gençleşme hali bizi aynı yaşımızda tutacaktır. Futuristler bu eşiğin 2033 de aşılacağını söylüyor. 2033 de ,  biyolojik yaşlanma hızı kronolojik yaşlanmayla paralel olmayacak onun gerisinde kalacak diyorlar. Zaten sizler için asıl argümanımızda burada başlıyor.

 

Ölme yeter.

 

Yaklaşık 10 yıl içinde yaşlanma hızının üzerinde gençleşme sağlanabileceği öngörüsüyle yeni arguman o güne kadar ölme yeter şekline dönüştü.

Bunun için bu 10 yılı Longevity tıbbı hedefli yaşamalıyız.

Bu nasıl bir yaşam deyince, işin %90 ı zaten sizlerle her zaman paylaşılan sağlık önerileri. Doğru beslenmeden doğru uykuya kadar. Tek farkeden bu konuların altının siz hiç hasta değilken de vurgulanması. siz  diyabet değilken de diyabetiniz varmış gibi beslenmelisiniz örneğinde olduğu gibi. İşin başı olan bu büyük yüzdede iş size düşüyor. Konumuz vücut makinanızı yıpratmadan kullanmanın yollarını öğrenmeniz. Eskiden çoğu genetik diye kolayca sorumluluğu üstümüzden attığımız durumlarda sorumluluk bize iade edildi. Bilimsel çalışmalar genlerin değil o genlere giden sinyallerin sonucu belirlediğini göstedi.

 

Epigenetik

olarak her ne yaparsanız bunun sizdeki potansiyel zayıf genleri dürtebileceği anlaşıldı.

Genetikten bir önceye , hücrenin metabolik işleyişine bakılıyor artık. Hücrelerin metabolik hallerinin gençlikteki gibi olması bizim beslenme, uyku, egzersiz, stres vs seçimlerimizle ilgili. Bu 10 yıl potansiyelimizin kötü versiyonuna dönüşmemek için yapabildiğimiz kadar sağlık önerilerini yapmamız lazım.

Gelecek teknolojiler, yaşlanma karşıtı tedaviler, çok erken teşhis yöntemleri çok heyecan verici. Ben yüzde yüz biyolojik yaşlanmanın durdurulacağına ve bunun hakikaten 10 yıl içinde olacağına eminim. AI ile tüm çalışmalar hızlandı. Yıllar alan araştırmalar saatlere indi. Mevcutta zaten çok şey yapılabiliyor. Ancak ülkelerdeki regülasyonlar henüz bunları markete çıkarmadı. Ben kongrelerden tanıdığım bir bilim kadının hiç spor yapmadan mRNA teknolojisiyle kas gelişimi uygulamasını kendisine yaptırmasının sonucu gördüm. Tüm vücut kasları yıllardır spor salonlarında olan kişiler gibi gelişmiş halde idi. Başka birinin beynine burundan girilen bir uygulamayla kendindeki zekayı arttırmak için çalışma aşamasında bir molekül uyguladığına şahit oldum. Bu örneklerin amacı , araştırmaların çılgın boyutta ve çılgın yerlere gittini anlatmak için.

Bize düşen ne.

Bize düşen en temel konu, bu vüvut makinasını nasıl kullandığımız. Onu çalıştırmak için içine hangi yakıtı koyduğumuz. Önce bu basit görünen temel konudan gitmeliyiz. Çünkü diayebet ilaçlarının uzun ömür ilaçlarına çevrilmesi gibi, trigliserid ilaçları, zayıflama iğneleri de oraya taşınmaya çalışılıyor. Sebebi çok basit; ideal kilo ve şeker piklerine sebep olmayan bir beslenme şu an nerdeyse tüm diğer faktörden çok ömrün uzamasına katkıda bulunuyor. Zaten olayın başı da buydu;az yiyen fareler diğerlerinden uzun yaşamıştı. Tam olarak bu noktada yemek ile yaşam süresi arası bağlantılar kurulmuştu. Bu konuda o kadar çok çalışma yapıldı ki, işin özeti az yemek ve belli süre aç kalmak olarak sonlandı. Tüm yaşlanma mekanizmalarını doğal yoldan yavaşlatmanın en basit ama en etkili yaklaşımı olarak Longevity dünyasında da yerini aldı.

Kilolu olmamak da yetmez, ince olsak bile asla iç organ yağlanmamız olsun istenmiyor. İç organlar etrafı yağ, hücre motorlarının yakıt kullanmakta zorlugunu anlatıyor. Yakıt yanlış yani kötü beslenme; yakıtın zamanı yanlış ayni gece yemek; ya da yakıtı oraya depolatacak stres, uykusuzluk vs gibi yemek dışı bir sağlıksızlık durumu var. Sadece iç organ yağlanması var mı yok mu diye bakılıp kişinin hızlı yaşlanıp yaşlanmadığı söylenebilir. Bu yüzden metformin, akarboz gibi diyabete konumlanmış eksi ilaçlar uzun yaşam için yeniden konumlandırılıyor.

Treni kaçırmayın:

Bu yazının amacı , bu yarışı kaçırmamamız için olaydan haber olmanızdı.  Yarış bir 10 yıl daha sağlıklı en iyi versiyonumuz ile hayatta kalmak.

İşte benim Longevity konusunda uzmanlaşmam sadece bu konuda hasta-danışan kabul etmem size o güne kadar tıbbi  olarak eşlik etmek içindir.

Yakında netflixte bu kounda bir dökümenter çıkacak. Ve bu konular tekrar tekrar gündemimiz olacak. Görünen o ki kimse artık kanser veya demanstan vs korkmayacak, asıl korku hızlı yaşlanmak olacak. Herkes bu hızı kesmeye çalışacak. Hasta olmadığı için konuyla ilgilenmeyip mutlu mutlu ortalarda gezen kişiler, sağlıklı kalma yarışına girmek durumunda kalacak. Çünkü sağlıklı , yaşlanmayan , en azından yavaş yaşlanan hücrelerden oluşan bir vücuda sahip olmak hepimizin doğuştan hakkı. Siz bu hakkı korumak için savaşmazsanız kim savaşacak. Beyaz tüysüz fareler bile, hem uzun yaşıyor hem ömürlerinin son gününe kadar hastalıksız ve genç biyolojide kalıyorlar. beyaz tüysüz farelerin yapabildiğini biz de yapabiliriz.

İşin birazı sizde , çoğu  Longevity rehberiniz olarak bende.