Korona ve Zehir

Korona virüsü ile yılan, örümcek ve arı  aynı enzimi mi kullanıyor?

Bu yazımın içeri şunlardır:

• Corona Virüsü çoğalabilmek için, hem bizde hem yılan, arı ve örümcek zehirinde olan bir enzimi aktive eder.
• Bu enzimin artışı, akciğer hasarına ve akciğerdeki solunum zorluğuna sebep olur.
• Normalde de bizde de olan bu enzimin yaptığı şey; aşırı enflamasyon artışıdır. Yani SİTOKİN fırtınası.
• Yaşlandıkça  bu enzim giderek çoğalır. Çocuklarda ve gençlerde azdır. Covid19 a verilen cevabın şiddetini bu fark oluşturabilir.
• Bu enzimi bloklamak, etkisini azaltmak mümkündür, tedavi seçeneği olarak incelenmelidir.
• Yılan,arı  ve örümcek zehiriyle benzer etkiyi yapan bu enzimin tedavisine, zehire karşı kullanılan anti-venom tedavileri kullanılabilir mi?

İlk yaklaşımım, Korona virüslerin Fosfolipaz A2 (PLA2) isimli bir enzimi kullanarak, replike olduklarını belirtmektir. Bu virüs gibi başka virüsler de PLA2 aktive ederler. Korona virüsü belki diğerlerinden çok daha fazla PLA2 üretilmesini sağlıyor olabilir. ( mesela RSV denen bir virüs de diğer virüslerden fazla PLA2 aktive edebilir. MERS ve diğer koronalar ve hepatit virüsü de PLA2 yi aktive eder).

Virus Neden PLA2 enzimini arttırır? : Hızla üreyebilmek için bu enzimin aktivitesine ihtiyacı vardır. Bu enzimin temel görevi membranları yeniden yapılandırmaktır.  RNA virüsler membran lipidlerine ihtiyaç duyarlar. (bknz)

Virus şimdilik bir köşede dursun. Biz PLA2 enzimini yakından tanıyalım.

PLA2 – fosfolipaz A2

PLA2, bir lipid parçalayıcıdır. Yağları parçalar. Bu yüzden bu enzim pankreasta yağlı yemeği parçalamak için vardır.

PLA2 hücrelerde de vardır. Pek çok alt tipi bulunur. Genel olarak yaptığı hücrenin yağlı zarını parçalamaktır. Her hücrenin dışında çift katlı bol yağ yapılı bir zar vardır. Bu yağların adı Fosfolipidlerdir. Lesitin de diyebiliriz. PLA2 bu membran lesitinlerini parçalar, Serbest yağlar (  araşidonik asit) ve lizolesitin  denen ikiliye ayırır.

Bu bilginin önemi şuradadır. PLA2 hücre ve hücre içi organel zarlarını parçalayınca,

1. Hücre bütünlüğü bozulur
2. Hücre zarından parçalanan araşidonik asit, ENFLAMASYON denen olayın başlangıcıdır. Enflamasyonda şiddeti belirleyen kısım burasıdır. Bu enflamasyon, yığınla SİTOKİN denen ve SİTOKİN FIRTINASIna yol açan maddeler üretir.
3. Diğer ortaya çıkan madde LİZOLESİTİN ise çok toksiktir. Yine bir yayında lisolesitin miktarıyla korona virus çoğalma hızı birbirine paralel not edilmiştir. Lizolesitinler , yüksek güçte DETERJAN etkilidir. Akciğerdeki proteinlerin 3D yapısını bozarlar. Yüksek ağrı sebebidir.

PLA2 ve hücre zarları

2. maddeyi açalım: PLA2 nasıl sitokin fırtınası başlatır: Aşağıda adı geçen tüm maddler enflamasyonda rol alır. Hepsi zardaki araşidonik asitten oluşur. Virüs ile saldırı altında olduğumuz için bu enflamasyon ile üretilen saldırgan maddelere ihtiyacımız vardır. Alveolar makrofajlar bol miktarda PLA2 üretir. Enflamasyon başlatıp virüsü yok etmeye çalışır. Ama enflamasyonun gereğinden fazla olamsı SİTOKİN FIRTINASINI oluşturur. Ancak bu enflamasyonun şiddetini azaltacak bir unsur vardır.

 

PLA2 nin hücre zarı parçalayarak yaptığı  enflamasyon etkisinin en mühim sebebi; hücre zarlarındaki yağ oranlarıdır.

Hüre zarlarındaki OMEGA3 miktarı yüksek ise , PLA2 nin parçaladığı zarlardan enflamasyon yapanlar yerine anti-enflamasyon yapan, ,iltihabı azaltan moleküller salınır.

Burada Omega 3 kulanımı, EPA-DHA değeri yüksek destek alımının önemini anlıyoruz.

Peki PLA2 sadece araşidonik asit üstünden  enflamasyon mu yapar. Zararı bu kadar mıdır?

Hayır, PLA2 nin akciğerdeki görevi ; SÜRFAKTAN katabolizmasıdır. Yani sürfaktanı ‘yıkar’ parçalar.

Sürfaktan ve LPA2

Sürfaktan, alveollerin içindeki bol yağlı  maddedir. Alveolden kana oksijen taşınmasını kolaylaştırır. Akciğerlerin esnekliğini sağlar. Sürfaktanın yokluğu akut solunum sıkıntısı ve hyalin membran hastalıgıyla berberdir ki bu COVİD19 daki hasta kaybı sebebidir. Sürfaktan olmadan akciğer solunum yapamaz. Hyalin membran hastalığı zaten akut solunum zorluğu hastalığı ile aynı anlamdadır. Akciğerde katılaşmış hyalin fibroz dokuları anlatır.

 

Böylece, hem virüsün kendi yüzünden, hem bizim enflamasyon ile virüse cevap vermek zorunda olmamız yüzünden PLA2 akciğerde çok artar. Hem yağlı hücre zarlarını parçalar. Hem Sürfaktan da yağ yapılı olduğu için onu da parçalar. Orataya çıkan Lisolesitinlerin protein yapısını bozucu etkileri ise ‘eritrositlerin de zar yapısının bozulmasına ‘ kadar uzanır. Bu da covid19 daki oksijen azlığı durumunu arttırır.

PLA2 travmayla da hızla artar. Solunum zorluğu sebebiyle erken takılan ventilatörlerin yaptığı trama da PLA2 arttırır. Kısır döngü artar.

PLA2 sadece akciğerde durmaz, dolaşıma geçebilir. Tüm damar endotelinde de PLA2 etkisi görülebilir.

Plac testi

Aslında şimdiye dek PLA2 enziminin gündemimizdeki yeri PLAC testini ölçmek içindir. Yani damarlarda bir enflamasyon var mı diye öğrenmek istersek kandaki PLA2 testine bakıyorduk. Buradaki amaç, damar endotelindeki LDL kolesterolün okside olmasıyla meydana gelen enflamasyonu anlamaktı. Bunu hatırlatma sebebim, Covid19 da kalp damar hastalıklarının çok yaygın olmasının PLA2 aktivitesi ile ilgisi olabileceğidir.

Test deyince, bebeklerde olan solunumsal zorluğun şiddeti için, bronş sıvısında PLA2 bakılan çalışmalar vardır. Belki Covid19 için BAL sıvısında PLA2 bakılması prognozu öngörebilir.

PLA2 enzimini, bizim yaptığımızı ve virüslerın aktive edebildiğini öğrendik. Bunun dışında, bazı mantarlar ve bakteriler de bu enzimi yapabilir.

Wuhandaki yılan ve yılan serumu

Diğer başlık ise , yılan , örümcek ve arı zehirinin çoğu bu enzimden oluşur. PLA2 bu zehirlerin ana maddesidir. Burada Wuhandaki virüs, yarasa mı yılan mı kaynaklı diye tartışılmıştı. Fakat asıl sormak istediğim soru; anti -snake venom tedavisinin çok şiddetli covid vakalarında kullanılıp kullanılamayacağıdır. Anti- venomların içeriklerini tam bilmemekle beraber, amaçlananın  PLA2 inhibe etmek olduğu açıktır.

PLA2 yi neler inhibe eder?

Kortikostreoidler

Düşük doz lityum

Hidroksiklorokin ( evet PLA2 inhibitörü aynı zamanda)

CPD-Kolin

Vitamin E

DHA-EPA

Rosemarinik asidin snake-venom daki LPA2 yi inhibe ettiğini yazan literatür var.

Bunların dışında anti-PLA2 başlığında bazı sentetik ilaç öncülü deneysel maddelerden söz edilir.

Yaşlıda PLA2 – Gençte PLA2

Yazıyı bitirmeden şu noktanın altını çizmek isterim:

PLA 2 yaş ilerledikçe artar. Genç ve yaşlı arasında hastalık şiddetinin bu denli farklı olmasında etkisi vardır. Yaşlı hücre zarları zaten oksitlenmiştir. Zaten Omega 3 ler bakımında fakirdir. Araşidonik asitten  enflamasyon yapan maddelerin salınımı daha fazladır.  Kanda bazal PLA2 miktarı hastalığın şiddetini öngörebilir mi, yayın bulamadım. Ama düşünülmeli.

Bu yazının amacı en temel tetikleyici olan PLA2 enziminin aktivasyonunu azaltmak üzerine yoğunlaşmak konusunu tartışmaya açmaktır.

Sevgi ve saygılarımla..

Okuyuculara hatırlatma: PLA2 seviyesi enflamasyon olan vücutta yüksek ise;

• tüm işlenmiş gıdaların,
• unlu- şekerli grubunun,
• uyku azlığının,
• stresin inflamasyonu arttırarak PLA2 yi virüs gelmeden arttırdığını hatırlayalım. 

Tüm bitkisel ve çiğe yakın beslenmelerin anti-enflamatuar olduğu, alkali-sirkadiyen-bitkisel beslenmenin mantığının zaten enflamasyonu azaltmak olduğunu hatırlayalım.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3247178/
https://iai.asm.org/content/76/6/2259
https://iai.asm.org/content/76/6/2259
https://iai.asm.org/content/76/6/2259